Hoewel ik al jaren in de hoofdstad woon en als ‘import’ opgroeide aan de rand van een Drents dorpje, blijft het Drents me raken. “Op fietse deur het buulzand hên.” “Hier kom ik weg.”* Als ik in de stad iemand hoor praten met een overduidelijk Noord- of Oost-Nederlandse tongval, dan kijk ik op en probeer te horen welke tongval dat is. Mijmerend: als je in Nederland al kunt horen uit welk dörp iemand komt, hoe is dat dan in andere landen? Ik heb het nog niet ontdekt. Maar het is wel duidelijk: iemands moêrstaal raakt, geeft vaak een emotionele reactie, een ‘thuis’gevoel.
Positieve uitwerking
In reguliere NT2-methodes is vaak weinig ruimte voor de eerste taal. Dat is ook logisch, want de tijd is beperkt en het doel is de Nederlandse taal te leren en in te burgeren. Toch kan het zinvol zijn om er ruimte aan te geven. Denk aan misverstanden die makkelijker uit de weg te ruimen zijn als een medecursist even snel iets kan toelichten. Of aan een wat lastiger onderwerp uit de les dat met handen en voeten nog niet duidelijk genoeg werd. En als is aangetoond voor kinderen dat aandacht voor de moedertaal op sociaal-emotioneel niveau een positieve uitwerking heeft, waarom zou dat voor volwassenen dan níet zo zijn? Meer ruimte voor de eerste taal zou ook in de inburgering of volwasseneneducatie weleens meer kansen kunnen bieden dan we tot nu toe hadden bedacht.
Aanzet
Er zijn al ervaringen met het gebruiken van de moedertaal. Het gebeurt in trajecten die werken met het materiaal AanZet. AanZet is een programma voor de startklas (voorinburgering) en/of MAP waarin deelnemers worden ondersteund om stappen te zetten en keuzes te maken ten aanzien van hun eigen toekomst.
Verbinden met taal
Eén van de redenen om de moedertaal ruimte te geven, is om een verbinding te helpen maken. Mensen mogen wat hen bekend is, meenemen en delen. En daarnaast is de inzet van de moedertaal reuze praktisch: het maatschappelijke deel van de inburgering, zoals kennis van de Nederlandse samenleving en de arbeidsmarkt, is makkelijker toegankelijk te maken. Dat geldt helemaal als je het laat overdragen vanuit ervaringen van mensen met een vergelijkbare achtergrond, die al zijn ingeburgerd. Het scheelt, als je gebruik kunt maken van ervaringen van mensen die op je lijken. Zij gingen je vóór en kunnen heel specifieke informatie geven.
In de startklas
Deze aanpak levert ook voor de begeleiders interessante informatie op. Ten eerste in een startklas. Door de onderlinge uitwisseling en activerende opdrachten krijg je een goed beeld van iemands mogelijkheden en ambities. Dat gaat ook over zelfredzaamheid en leerbaarheid. En ook in een groep richting MAP. Bijvoorbeeld een groep in Dalfsen, waar een jonge deelnemer aanvankelijk enthousiast uitwisselde over haar droom om doktersassistente te worden, maar die toch terugkrabbelde: ‘In de winkel, kassa.’ Daar kun je als begeleider op inhaken en kijken wat haar in de weg staat om haar échte ambitie te volgen. Dat maakt een positief verschil in iemands leven. En voor de meeste inburgeraars geldt, dat het erg zinvol is om meer Nederlands te leren, maar je oriënteren op jouw toekomst in Nederland, dat kan al met weinig kennis van het Nederlands gebeuren.
Deel je ervaring
De moedertaal dus, ik ben benieuwd of er docenten zijn die dit lezen, die hier in hun reguliere lessen ruimte voor geven en wat hun ervaringen zijn. Ik hoor het graag! Je kunt contact met me opnemen via de mail: l.caron@kleurrijker.nl.
* Skik: Op fietse en Hier kom ik weg.
